Ένα από πλέον αμφιλεγόμενα πρόσωπα της περιόδου που διανύουμε είναι ο πρόεδρος της ΔΕΗ Τάκης Αθανασόπουλος. Η τοποθέτησή του στην καρέκλα του προέδρου της μεγαλύτερης επιχείρησης της χώρας συνοδεύτηκε από ένα κύμα προσμονής, αφού ο ίδιος κατείχε περγαμηνές εμπειρίας και φήμη αποτελεσματικής διαχείρισης στον ιδιωτικό τομέα και μάλιστα σε πολυεθνική επιχείρηση, όπως είναι η Toyota.

Ωστόσο, τα γεγονότα διέψευσαν τις προσδοκίες. 20 μήνες μετά τον ερχομό του στη ΔΕΗ έχει δημιουργήσει ήδη ένα ολόκληρο κίνημα αμφισβήτησης στην καλύτερη περίπτωση, έχθρας στη χειρότερη, που εκτείνεται από υπουργούς, συνδικαλιστές, σε δημάρχους και κυρίως στους απλούς πολίτες. Πως έγινε η αντιστροφή του κλίματος και πως κατάφερε ο Τάκης Αθανασόπουλος να καταλήξει να είναι ο αποδιοπομπιαίος τράγος της ΔΕΗ; Πώς γίνεται κάποιος να καταστεί εχθρός για το σύνολο των εμπλεκόμενων στον τομέα της ενέργειας;

Ποιός είναι ο Τάκης Αθανασόπουλος

Ένα σύντομο βιογραφικό: O Τάκης Αθανασόπουλος γεννήθηκε στις 30 Ιουνίου 1944 στο Στάδιο Τεγέας στην Αρκαδία.Είναι παντρεμένος με την Φραντσέσκα Αθανασοπούλου και έχει τρεις κόρες, την Κατερίνα - Συλβάνα, την Μαριλέα και την Βαλέρια.Ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Institute of Technology του Illinois όπου απέκτησε Bachelor of Science στην Βιομηχανική Παραγωγή, Masters και Ph.D. στη Διοίκηση Επιχειρήσεων. Δίδαξε στο Loyola University του Σικάγο και στο Wright State University του Οχάιο, όπου και διετέλεσε Associate Dean για τα ακαδημαϊκά και ερευνητικά προγράμματα της Σχολής Διοίκησης Επιχειρήσεων.

Το 1981 επέστρεψε στην Ελλάδα ως Τακτικός Καθηγητής στην έδρα της Οικονομικής των Επιχειρήσεων στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς όπου διετέλεσε Πρόεδρος των Τμημάτων Οργάνωσης και Διοίκησης των Επιχειρήσεων και Χρηματοοικονομικής και Τραπεζικής Διοικητικής, και Πρύτανης του Πανεπιστημίου. Σήμερα είναι Ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιώς.

Την περίοδο 1982-84 ήταν σύμβουλος του Κωστή Βαΐτσου, τότε υφυπουργού Εθνικής Οικονομίας στην κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου. Είχε μάλιστα αποκτήσει το προσωνύμιο... «Τίτο», κατά πολλούς λόγω του ότι μελετούσε συστηματικά το υπόδειγμα ανάπτυξης της τότε ενιαίας Γιουγκοσλαβίας με την αυτοδιαχείριση, στην οποία, όπως θυμούνται οι φίλοι του, συχνά-πυκνά αναφερόταν.

Το 1986, διετέλεσε μέλος της ιδρυτικής ομάδας της Toyota Ελλάς και ανέλαβε καθήκοντα Εκτελεστικού Αντιπροέδρου. Από το 1989 έως το 2000 ήταν Πρόεδρος και CEO της εταιρίας.Τον Ιανουάριο του 2001 προσχώρησε στην Toyota Motor Marketing Europe αναλαμβάνοντας τα καθήκοντα του Εκτελεστικού Αντιπροέδρου και Chief Operating Officer με έδρα στις Βρυξέλλες. Τον Ιούνιο του 2004 προήχθη σε Managing Officer της Toyota Motor Corporation και Εκτελεστικό Αντιπρόεδρο της Toyota Motor Europe. Tον Ιούλιο του 2006 απεσύρθη από την ενεργό δράση, και είναι Senior Executive Advisor της Toyota Motor Europe.

Έχει ιδρύσει την Ελληνο-Ιαπωνική Εμπορική Ένωση το 1994, η οποία εξελίχθηκε σε Ελληνο-Ιαπωνικό Εμπορικό Επιμελητήριο το 1999. Υπήρξε ο πρώτος Πρόεδρος του Επιμελητηρίου καθώς και συνέβαλε στο Σχέδιο Δράσεως "Ερμής", ένα σχέδιο της Ελληνικής Κυβέρνησης του 1997 για την προώθηση οικονομικών σχέσεων με την Ιαπωνία.
Στις 3 Νοεμβρίου 2007, η Ιαπωνική Κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι ο Αυτοκράτορας της Ιαπωνίας αποφάσισε να παρασημοφορήσει τον Δρα Τάκη Αθανασόπουλο με το Παράσημο του Ανατέλλοντος Ηλίου, Χρυσού και Αργυρού Αστέρα. Κατά την ανακοίνωση, η Ιαπωνική Κυβέρνηση υπογράμμισε ότι η παρασημοφόρηση ήταν εις αναγνώριση της συνεισφοράς του Δρος Αθανασόπουλου στις Ελληνο-Ιαπωνικές οικονομικές σχέσεις.

Τον Ιούλιο του 2006 απεσύρθη από την ενεργό δράση και παρέμεινε senior executive advisor της Toyota Motor Europe, από όπου αποχωρεί για να αναλάβει τη ΔΕΗ.

Μέσω της θητείας του στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς ο κ. Αθανασόπουλος συνδέθηκε και με τον καθηγητή κ. Γ. Δράκο, ο οποίος ήταν ο «οικονομικός νους» της ομάδας Εβερτ στη Νέα Δημοκρατία και από εκεί ξεκινά και η σχέση του με το κυβερνών κόμμα. Ο κ. Αθανασόπουλος είχε ασχοληθεί ενεργά με την ίδρυση του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, για το οποίο μάλιστα είχε και ρηξικέλευθη άποψη, θεωρώντας ότι πρέπει να γίνει ένα σύγχρονο ανώτατο ίδρυμα που να θυμίζει σε λειτουργία τα καλά αμερικανικά. Η προσπάθειά του όμως υπονομεύτηκε από άλλους ακαδημαϊκούς και αποχώρησε απογοητευμένος-πηγή ΤΟ ΒΗΜΑ.
Η στενή σχέση του Τάκη Αθανασόπουλου με την Ιαπωνία είναι αυτή που του έδωσε στην αγορά και το προσωνύμιο "ο γιαπωνέζος".

Η εποχή ΔΕΗ

Ερχόμενος στη ΔΕΗ ο Τάκης Αθανασόπουλος ξεκινά με υψηλές προσδοκίες την προσπάθεια μετάβασης της επιχείρησης σε μια σύγχρονη και κερδοφόρο δομή, κάτι που, ωστόσο, δεν αποτελούσε μακρινό παρελθόν, αφού λίγα χρόνια πριν η επιχείρηση παρουσίαζε κερδοφορία. Έχοντας τη δεδηλωμένη συμπαράστση του πρωθυπουργού και του υπουργού εθνικής οικονομίας ξεκινά το έργο κάνοντας αυτό που προβλέπει η κοινή λογική στην ελεύθερη οικονομία του ιδιωτικού τομέα για την εξυγίανση μιας επιχείρησης: μείωση των δαπανών, αύξηση του κέρδους, στρατηγικές συμμαχίες με σημαντικούς εταίρους. Στον ιδιωτικό τομέα αυτός είναι και ο μόνος τρόπος αντιστροφής της αρνητικής πορείας μιας επιχείρησης.
Ας μελετήσουμε λίγο σχολαστικότερα την πορεία της εποχής Αθανασόπουλου μεταξύ δύο χρονικών σταθμών:
- Ιανουάριος 2008: η μετοχή της ΔΕΗ έχει κερδίσει +75% μέσα στο 2007. Η θετική πορεία συνεχίζεται και οι ξένοι επενδυτές καλοβλέπουν την επιχείρηση. Το δεύτερο όραμα του προέδρου είναι η συνεργασία της ΔΕΗ με τον γερμανικό όμιλο RWE. Ωστόσο, το όραμα αυτό συναντά σθεναρές αντιδράσεις. Η συνεργασία αφορά στη δημιουργία joint venture με την RWE, στο οποίο η ΔΕΗ θα συμμετέχει με 49% για την κατασκευή λιθανρακικού σταθμού συνολικής ισχύος 1.600 MW, με δύο μονάδες των 800 MW η κάθε μία.
Η αντίδραση στα σχέδια του προέδρου προέρχεται από τους οπαδούς του status quo της ΔΕΗ. Μια σειρά από προνόμια (μισθοί, επιδόματα, bonus, παιδικοί σταθμοί, κατασκηνώσεις, συντάξεις, μονιμότητα) κάνουν τη ΔΕΗ χρυσοφόρο για τους εργαζόμενους σε αυτή. Έτσι κάθε προσπάθεια συνεργασίας με ξένους εκλαμβάνεται ως προσπάθεια ξεπουλήματος της εταιρεία και τους βρίσκει αντίθετους.
-Νοέμβριος 2008: Ο τάκης Αθανασόπουλος βάλλεται πανταχόθεν και φημολογείται η "παραίτησή" του. Ο ίδιος δηλώνει "Δεν έχω υποβάλει την παραίτησή μου. Θέλω και έχω τη δυνατότητα να προσφέρω πολλά στη ΔΕΗ". Εισηγούμενος αυξήσεις στα τιμολόγια της επιχείρησης της τάξης του 35% μέσα σε μια εξαετία, δηλώνει οτι κατανοεί πως οι αυξήσεις που εισηγείται "είναι υπερβολικές είναι πραγματικά πολύ μεγάλες για ανθρώπους οι οποίοι δεν έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν... Όμως, συμπληρώνει, η παροχή ηλεκτρικής ενέργειας είναι δαπανηρή έχει ένα κόστος. Αν το κόστος αυτό δεν το πληρώσουμε σήμερα θα κληθούμε αύριο να το πληρώσουμε πολλαπλάσια".

Μεταξύ των δύο αυτών χρονικών στιγμών, η πορεία του Τάκη Αθανασόπουλου πέρασε από συμπληγάδες. Η σύγκρουση με τους συνδικαλιστές της ΔΕΗ ξεπέρασε τα όρια, με τους τελευταίους να καταλαμβάνουν το χώρο συνεδριάσεων της διοίκησης της εταιρείας για να αποτρέψουν την υπογραφή του μνημονίου συνεργασίας με τους γερμανούς. Η στάση του προέδρου, από στάση κάποιου που γνωρίζει πως έχει την κυβερνητική στήριξη, γίνεται αυτή κάποιου ο οποίος ενεργεί παρορμητικά. Ατυχείς δηλώσεις του βλέπουν το φως της δημοσιότητας και το θέμα έρχεται στο προσκήνιο. Αποκορύφωμα η δήλωση για το διοξείδιο του άνθρακα, το οποίο κατά τον πρόεδρο περιέχεται και στην πορτοκαλάδα ή την Coca-cola και δεν παράγεται μόνο από τα εργοστάσια της ΔΕΗ! Έφτασε το Νοέμβριο του 2008 να δημοσιοποιούνται επιστολές στήριξης του προέδρου της ΔΕΗ από τους γενικούς και τους διευθυντές της επιχείρησης, ενέργειες ωστόσο που δείχνουν προς τον ίδιο των πρόεδρο ως υποκινητή... Η σύγκρουση με τον υπουργό ανάπτυξης Χρήστο Φώλια για το θέμα των αυξήσεων των τιμολογίων και της επιβολής ρήτρας καυσίμων ρίχνει λάδι στη φωτιά και το θέμα παραμένει στην επικαιρότητα πολύ περισσότερο από ότι θα έπρεπε. Οι διαδοχικές αυξήσεις που δίνει ο ίδιος στον εαυτό του αλλά και στα ανώτερα στελέχη της ΔΕΗ κάνουν τα πράγματα χειρότερα.

Η εικόνα που έχει σχηματίσει ο μέσος πολίτης για τον Τάκη Αθανασόπουλου είναι αυτή ενός ψυχρού και βολεμένου manager, ο οποίος αδιαφορεί για τις κοινωνικές επιπτώσεις των πράξεών του και πατά επί πτωμάτων για να επιτύχει το στόχο του. Πέρα όμως από την εικόνα, υπάρχει και η πραγματικότητα. Τα λάθη που χρεώνεται ο πρόεδρος της ΔΕH είναι τα εξής:
- Πήρε στα σοβαρά τις διαβεβαιώσεις τόσο του κ. Κ. Καραμανλή όσο και του (προσωπικού του φίλου) κ. Γ. Αλογοσκούφη ότι θα έχει όλη την άνεση που του χρειάζεται για να αναλάβει τον εκσυγχρονισμό της ΔΕΗ και να ανοίξει την ενεργειακή αγορά σύμφωνα με τις υποχρεώσεις της χώρας στην ενεργειακή πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
- Εμμένει, ή δέχεται την κυβερνητική εμμονή στο λιθάνθρακα, μια πηγή κοστοβόρα και ασύμφορη σε μακροπρόθεσμη βάση.
- Λειτουργεί ως ιδιοκτήτης της ΔΕΗ και οχι ως διαχειριστής της
- Επιμένει στη λογική των μπόνους και των υψηλών μισθών, τη στιγμή που οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα στενάζουν κάτω από το βάρος της ακρίβειας.
- Επικοινωνιακά αδυνατεί να συγκεράσει τις αντιδράσεις των συνδικαλιστών με τις ανάγκες της επιχείρησης
-Λειτουργεί με ιδιωτικο-οικονομικά κριτήρια σε μια επιχείρηση που είναι και παραμένει ΔΕΚΟ

Παρ'όλα αυτά, μια σειρά από λάθη που δε μπορούν να πέσουν στις πλάτες του προέδρου της ΔΕΗ αλλά στην πολιτική ηγεσία, δείχνουν το δυσμενές πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται ο πρόεδρος της ΔΕΗ:
- Η ρήτρα καυσίμων 5% στα τιμολόγια της ΔΕΗ, που ψηφίστηκε από την κυβερνητική πλειοψηφία.
- Η κυβερνητική απόφαση να ξοδεύει η ΔΕΗ δημόσιο χρήμα για να αγοράζει ακριβά το ρεύμα που παράγουν οι ιδιώτες, και μετά να τους το πουλά πολύ φθηνότερα
- Τα δισεκατομμύρια ευρώ που δόθηκαν στην ΠΕΣΙΝΕ και για τα τεράστια ελλείμματα στα ταμεία της, μέχρι πριν από λίγα χρόνια, κερδοφόρας Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού.
- Τέλος, ο νόμος με τον οποίο η κυβέρνηση επιβάλλει, ουσιαστικά, στη ΔΕΗ να αγοράζει την παραγόμενη ενέργεια των ιδιωτικών μονάδων παραγωγής πανάκριβα;

Ο Τάκης Αθανασόπουλος ενδεχομένως να αποχωρήσει από την προεδρία της ΔΕΗ. Ωστόσο, τα προβλήματα της επιχείρησης θα παραμείνουν και ο αντικαταστάτης του θα κληθεί να τα λύσει πάση θυσία. Ίσως λοιπόν η απομάκρυνση Αθανασόπουλου να μην είναι λύση, αλλά να χρειάζεται αλλαγή πλεύσης σε κυβερνητικό επίπεδο, συννενόηση κυβέρνησης-διοίκησης ΔΕΗ-συνδικαλιστών ώστε να αλλάξουν τα κακώς κείμενα και να μπει η επιχείρηση σε τροχιά κερδοφορίας. Ίσως...