Όταν, πριν από μερικούς μήνες, και συγκεκριμένα το Φεβρουάριο του 2008 ανακοινώνονταν το όνομα του αρχιτέκτονα που επιλέχθηκε για να σχεδιάσει το νέο κτίριο της Εθνικής Λυρικής σκηνής και της Εθνικής Βιβλίοθήκης, εκδηλώναμε τον ενθουσιασμό μας, αφού το όνομα δεν ήταν άλλο από αυτό του Renzo Piano!

Κι αυτό γιατί μόνο τυχαίος δεν είναι ο Renzo Piano. Σχεδιαστής της Όπερας της Ρώμης, εμπνευσμένος αρχιτέκτονας με διεθνείς περγαμηνές, όπως το Πολιτιστικό Κέντρο Georges Ρompidou, η ανάπλαση του παλιού λιμανιού της Γένοβας και της πλατείας Πότσδαμ στο Βερολίνο, το κέντρο Ρaul Κlee στη Βέρνη, τα καινούργια γραφεία των Νew Υork Τimes, αλλά και η Ακαδημία Επιστημών της Καλιφόρνιας, ο Piano αποτελούσε το καλύτερο εχέγγυο για ένα μνημειώδες αρχιτεκτονικό αποτέλεσμα.

Ο Renzo Piano μιλάει για τη δημοκρατία των ανοιχτών χώρων, "όπου οι άνθρωποι συναθροίζονται, κάνουν τον περίπατό τους, διάφορα σπορ, παρακολουθούν πειραματικά θεάματα, καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, μουσικές παραστάσεις".

.

Το μεσημέρι του Σαββάτου ο 71χρονος σήμερα αρχιτέκτονας παρουσίασε στο Ζάππειο την προμελέτη του έργου, που δίνει μια πρώτη εικόνα της οπτικής και του ύφους του έργου. Η παρουσίαση έγινε παρουσία του πρωθυπουργού, υπουργών, βουλευτών και άλλων εκπροσώπων της πολιτείας και του πνεύματος. Η παρουσίαση έδωσε μια πρόγευση για τη φιλοσοφία του έργου και άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις.

Το Κέντρο Πολιτισμού Σταύρος Νιάρχος, όπως θα ονομάζεται ο αναπλασμένος χώρος του παλαιού Ιπποδρόμου στο Δέλτα Φαλήρου (που παραχώρησε η Πολιτεία) χρηματοδοτείται εξ'ολοκλήρου από το Ίδρυμα Νιάρχου. Το κόστος του έργου ξεπερνά τα 450 εκατομμύρια ευρώ και θα καλυφθούν 166.000 τ.μ., θα περιέχονται η νέα Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας, η νέα Εθνική Λυρική Σκηνή, η «Αγορά» (καθ' ομοίωση του χώρου συνάθροισης της Αρχαίας Ελληνικής Αγοράς) και το Πάρκο Σταύρος Νιάρχος. Το έργο αναμένεται να παραδοθεί προς χρήση στο ελληνικό δημόσιο μετά το 2015.

Οι κυρίαρχες λέξεις στο σχεδιασμό του χώρου είναι τρεις: φως νερό και αέρας. Και πέτρα ως βασικό δομικό ή διακοσμητικό στοιχείο. "Η γειτνίαση του Κέντρου Πολιτισμού με το νερό, το μελτέμι και το φως της Αθήνας ήταν πραγματική πηγή έμπνευσης για τον σχεδιασμό του", ανέφερε χαρακτηριστικά ο διάσημος αρχιτέκτονας. Και συνεχίζει: "η αρχιτεκτονική ως έννοια σημαίνει χτίσιμο. Κάτι δηλαδή που είναι ξένο προς τον τόπο και αυτό έρχεται σε αντίθεση με τον ελληνικό τρόπο σκέψης. Η αρχιτεκτονική πρέπει να λαμβάνει υπόψη τη ζωή, τον παλμό των ανθρώπων. Πρέπει να γίνεται με ποιητική διάθεση για να μην υπερβεί τον τόπο. Αυτή η φιλοσοφική αντίληψη προέρχεται από την Ελλάδα και αντανακλάται στην αίσθηση της λεπτότητας. Ελλάδα είναι φως, αέρας, θάλασσα. Αυτά τα στοιχεία θα καθοδηγήσουν τη σκέψη μας για το πώς να δημιουργήσουμε αυτόν τον νέο χώρο".

Ο χώρος του πάρκου, έκτασης ίσης με τον Εθνικό Κήπο θα περιλαμβάνει ένα κανάλι φιλτραρισμένου θαλασσινού νερού με βάθος ένα μέτρο και μήκος 1,5 χλμ., παράλληλα με την Εσπλανάδα, δίπλα στο οποίο θα υπάρχει πεζόδρομος φάρδους 30 μέτρων όπου θα μπορούν να παίζουν παιδιά. Το κανάλι θα προσφέρει τα πλεονεκτήματα του υδάτινου στοιχείου, ενώ παράλληλα θα λειτουργεί και ως αντιπλημμυρικό έργο. Ο χώρος του πάρκου θα προσεχθεί ιδιαίτερα, ώστε τα δένδρα και φυτά που θα επιλεγούν να τονίζουν τον ελληνικό χαρακτήρα του τοπίου.

.

Το κτιριακό συγκρότημα σχεδιάζεται με ήπιο αισθητικά τόνο. θα κυριαρχεί η πέτρα, ενώ η ενεργειακή επάρκεια θα καλύπτεται από τα φωτοβολταϊκά στοιχεία που θα καλύπτουν τη στέγη έκτασης 10.000 τ.μ., καθώς η πρόθεση είναι να χρησιμοποιθούν πράσινες πηγές ηλιακής και αιολικής ενέργειας (το κτίριο θα πιστοποιηθεί από το σύστημα αξιολόγησης κτιρίων LΕΕD [Leadership in Εnergy and Εnvironmental Design] που αφορά όλες τις μορφές κτιριακής δόμησης και δίνει βαρύτητα σε στρατηγικές που αφορούν την αειφόρο ανάπτυξη του οικοπέδου, την εξοικονόμηση υδάτινων πόρων, την ενεργειακή απόδοση, την επιλογή υλικών και φυσικών πόρων, καθώς και την περιβαλλοντική ποιότητα των εσωτερικών χώρων. Πρόθεση του αρχιτέκτονα είναι να δημιουργήσει "ένα κτίριο με μηδενικές εκπομπές, το οποίο θα έχει κίνηση και ενέργεια", όπως είπε ο ίδιος. Για να γίνει αυτό, εκμεταλλεύεται όλα τα στοιχεία της περιοχής, και κυρίως το υδάτινο στοιχείο.

.

Κάτω από τη στέγη, θα υπάρχει το αναγνωστήριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης, όπου θα περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, και χώροι συνεδρίων, ενώ στο τελευταίο επίπεδο του κτιρίου δημιουργείται το Αναγνωστήριο που θα έχει χαρακτήρα και Κατοικήσιμου Χώρου (living room), με μεγάλα ανοίγματα προς τη θάλασσα και προς την πόλη της Αθήνας. Η δομική κατασκευή θα περιλαμβάνει ακόμη τη νέα Λυρική Σκηνή, με όπερα και θέατρο μπαλέτου. Ακόμη, θα περιλαμβάνεται ο χωρος του Εκπαιδευτικού και Πολιτιστικού Πάρκου «Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος», ένας ζωντανός χώρος πρασίνου και ταυτοχρόνως διοργάνωσης πολιτιστικών και εκπαιδευτικών προγραμμάτων και δραστηριοτήτων. "Μεταξύ Λυρικής Σκηνής και Βιβλιοθήκης θα δημιουργηθεί η Αγορά. Είναι το μέρος συνάντησης των ανθρώπων. Είναι η έκφραση δημοκρατικής συνύπαρξης καθώς σε έναν ανοιχτό χώρο εξαφανίζονται κάθε είδους διαφορές", εξηγεί ο αρχιτέκτονας. Στο σημείο της βιβλιοθήκης δημιουργείται ένας λόφος 30 μέτρων από χώμα και πέτρα ανάλογη του αττικού εδάφους, με στόχο να αποκαταστήσει τη θέα της περιοχής, η οποία έχει καταστραφεί από την πυκνή δόμηση.

Όλα δείχνουν οτι η επιλογή του Renzo Piano ήταν η ενδεδειγμένη, καθώς το προσχέδιο φανερώνει έμπνευση, φιλοσοφική θεώρηση της κατασκευής, χρήση των στοιχείων της φύσης και συνύπαρξη μαζί τους, αξιοποίηση των δυνατοτήτων του χώρου, προβολή της ελληνικότητας του τοπίου και των υλικών και κυρίως οικολογική πρόθεση και κατασκευή με κέντρο τον άνθρωπο και κατ'επέκταση την τέχνη. Ο νέος χώρος θα αποτελέσει ένα μνημείο-στολίδι για την Αθήνα και ένα χώρο παραγωγής πολιτισμού μοναδικό για τη χώρα.

πηγές: ΤΑ ΝΕΑ, ΤΟ ΒΗΜΑ, in.gr